Kalesija je oslobođena 23.maja 1992.godine. U nastavku Vam prenosimo dijelove knjige “Kalesija – priprema i odbrana od agresije 1992.”, autora dr. Seada Omerbegovića i profesora historije rahmetli Halida Tubića.
U knjizi objavljenoj 1997.godine se opisuju događaji pred početak agresije na Bosnu i Hercegovinu, organizacija, odbrana i oslobađanje teritorije općine Kalesija.
Pročitajte dio knjige u kojem se navode detalji akcije za oslobođenje Prnjavora i Kalesije.
Oslobađanje Prnjavora i Kalesije
“Uspješnom odbranom na Bijeljevcu, kod naših boraca je porastao borbeni moral i vjera u sopstvene mogućnosti i saznanje da je agresor pobjediv. Stvorila se želja za povratkom privremeno zauzetih teritorija i vraćanjem u svoja mjesta. Procjenjujući borbeni moral i raspoloženje kod naših boraca, Opštinski štab TO Kalesija pristupa intenzivnim pripremama za oslobadanje privremeno zauzetih teritorija. U sklopu priprema, naredeno je komandantu Rejonskog štaba TO Prnjavor, Esadu Čaniću, da vrši stalno izvidanje pravaca: D.Rainci – Prnjavor – Kalesija i D.Rainci – Skakovi – Vis, a komandantu 2.bataljona, Hamzi Mešiću, da izviđa pravce napada: Hamzići – crkva u Dubnici – Smajino brdo, Mahmutovići – Rudina i G.Hrasno – Kiseljak.
Okružni štab TO Tuzla, da bi uskladio borbena dejstva u svojoj zoni odgovornosti, pristupa formiranju taktičkih grupa
Tako je za prostor Kalesije, Zvornika i Teočaka formirao Taktičku grupu 1 sa sjedištem u Kalesiji, a za komandanta je postavljen potpukovnik Muharem Efendič, a članovi TG1 su: Mehmed Husić, Kemal Hindić, Sead Đedović, Rasim Softić i Mirsad Fišeković.
U sklopu plana borbenih aktivnosti, 22.05. u popodnevnim satima iz Tuzle stiže 1. bataljon 1. tuzlanske brigade sa komandantom Mirsadom Fidahićem i članovima Komande: Husejnom Jašarevićem, Mirsadom Fazlićem, Ševalom Šerbedžićem, Midhatom Huremovićem, Adnanom Burinom i dr.
Komanda je bila smještena sa bataljonom u školi G.Rainci. Bataljon je bio popunjen borcima iz podrinjskih opština. Istog dana je iz Tuzle stigla baterija minobacača 120 mm sa komandirom Mujom Grbićem i vodom MB-82 mm sa komandirom voda Mustafom Hajdarevićem i njegovim zamjenikom Mirzom Hadžimehmedovićem.
Opštinski štab TO Kalesija, na sastanku 22.05.1992.g. vrši procjenu situacije i na osnovu nje donosi odluku za napad u cilju oslobadanja Prnjavora, Kalesije Centra, Visa i Dubnice. Početak akcije je bio 23.05.1992.g. u 04,00 sata.
Raspored snaga za napad je bio sljedeći: – Rejonski štab TO Prnjavor napada pravcem :D.Rainci – Marevine – Prnjavor – Kalesija Centar, – 2. bataljon ojačan sa 1. opštinskom četom i jedinicom iz 1.bataljona Tojšići napada pravcem: Hamzići – crkva u Dubnici – Smajino brdo i Mahmutovići – Rudina, – Samostalni vod kojeg je formirao Opštinski štab TO napadao je pravcem : D.Rainci – Skakovi – Vis. Prvim bataljonom 1.tuzlanske brigade komandovao je komandant Mirsad Fidahić i ovaj bataljon je napadao pravcem: G.Hrasno – Kiseljak – Dubnica. Artiljerijsku podršku jedinica u napadu vršili su minobacački vod 82 mm iz sastava Opštinskog štaba TO i baterija 122 mm iz sastava TG-1. Sve pripreme za napad su izvršene u toku dana i noći 22.05.1992. godine i o izvršenim pripremama komandanti potčinjenih jedinica su referisali komandantu Opštinskog štaba TO, Mirsadu Gutiću. Na tom sastanku komandantima jedinica uručeni su planovi rada radio-veza Opštinskog štaba TO. Načelnik veze Opštinskog štaba TO, Mevludin Požegić je do detalja razradio sistem veze koji je u toku izvodđenja borbenih dejstava besprijekorno funkcionisao.
Dana 23.05.1992. godine 1. bataljon I. tuzlanske brigade je sa dvije čete izvršio napad na pravcu Hrasno-Kiseljak-Dubnica i u rejonu Kiseljaka napao neprijateljske položaje. Borba je trajala nekoliko sati. Pošto je neprijatelj očekivao napad sa ovog pravca i dobro se utvrdio, naše snage nisu mogle izvršiti proboj, te su bile prinuđene na povlačenje. U toj borbi život je izgubio komandir čete Mirsad Jukić zvani Major i Nijaz Musić iz Vlasenice.
Jedinice koje su napadale iz pravca Hamzića su stupile u borbu, ali zbog žestokog otpora agresora, također nisu uspjele izvršiti zadatak, ali su za sebe vezale velike snage neprijatelja.
U napadu na objekat Vis tt 450 Samostalni vod Štaba TO Kalesija je uspio da uništi jedan agresorski rov, ali nije uspio osvojiti Vis, te se povukao na polazni položaj.
Rejonski štab TO Prnjavor pod komandom Esada Čanića i Senada Hamzića je u ranim jutarnjim satima krenuo na izvršenje zadatka pravcem: D.Rainci-Marevine (šuma)-Prnjavor-Kalesija Centar i uspio sa jedinicom Prnjavorske čete kojom je komandovao Ibro Huremović, da za vidnog vremena priđe neprijateljskim položajima u Prnjavoru. U Prnjavorskoj četi pored boraca Prnjavora učestvovali su i borci iz Memića, Hemlijaša i Kalesije Sela.
Raspored za napad na Prnjavor bio je sljedeći: – vod Kurtići sa komandirom voda Fadilom Huremovićem, napadao je iz pravca Jazovi-Prnjavor, – vod iz Kalesije Centra sa komandirom voda Dževadom Bukvarevićem napadao je iz pravca Lužanjak-Prnjavor, – vod Prnjavor sa komandirom voda Mustafom Bektićem je napadao iz pravca Prahulja-Prnjavor, – specijalni vod Prnjavor sa komandirom Seadom Ikanovićem napadao je pravcem Marevine – Prnjavor.
Proboj neprijateljske linije je izvršen u rejonu kuće Huse Bukvarevića. Značajan doprinos u izvršenju proboja imao je Mehmedalija Kaletović-Kale koji je iz ručnog bacača uništio snajpersko gnijezdo stacionirano u kući Huseina Bukvarevića. Istovremeno su se kući privlačili borci: Seid Gazibegović, Hazim Mujkić, Ibrahim Heljić i Nedžib Tubić koji su po ispaljenju mine utrčali i zauzeli kuću, a u toku borbe Ekrem Kurtić i Fehim Huremović su uništili neprijateljski rov.
Nakon proboja neprijateljske linije među njihovim vojnicima je nastala panika i bježanje. U tom paničnom bijegu zapaljeno je skladište “Šipad-komerc”, kod kuće Nedima Gazibegovića.
Podršku jedinica u napadu vršio je Fikret Jahić-šumar iz PAM-browinga, sa vozila kojim je upravljao Ibrahim Huremović, a moralnu podršku borcima davali su Rašid Bukvarević, Sinan Softić, Reuf Ibralić i Safet Mujkić.
Opštinski štab TO, nakon ovog značajnog uspjeha okuplja borce voda koji je išao na Vis i odmah ih upućuje u Prnjavor. Dolazak novih boraca dao je podstrek komandantu Rejonskog štaba TO Prnjavor da nastavi borbu za oslobadanje Kalesije Centra. Ovom brzom odlukom borci su uspjeli ovladati Kalesijom Centar i uspostaviti liniju odbrane “TOK”-Carska Bašča.
Kao ispomoć Rejonskom štabu TO Prnjavor upućena je u večernjim satima i jedinica iz D.Vukovija “Zenge” koja je stigla sa obuke iz Hrvatske. Jedinicom je komandovao Asim Majdančić i u toku noći jedinica je zaposjela položaj na liniji odbrane “TOK”-Carska Bašča.
“Zenge” je do položaja odbrane doveo Midhat Tubić iz Prnjavora. U borbi za oslobađanje Prnjavora i Kalesije nije bilo poginulih, a dva borca su lakše ranjena, Hazim Mujkić i Adil Tubić. Neprijatelju su nanešeni veliki gubici u živoj sili.
Oslobađanje Kalesije je izazvalo veliko oduševljenje i nadu da će naše snage uspjeti da oslobode sva privremeno zauzeta sela. Kalesija je prvi grad u R BiH koji je osloboden poslije svega 12 dana okupacije.
U čišćenju terena 23. i 24.5.1992. godine poginuli su borci Sakib Bešić i Izet Perhatović.
Oko podne, 24.05.1992. godine, iz pravca Zvornika u automobilu u Kalesiju Centar stigla su dva oficira “belih orlova”, Zoran Obrenović i Dragan Zelenović, ne znajući da je Kalesija oslobođena. Dolaskom pred zgradu MUP-a, gdje je ranije bila smještena komanda agresorskih snaga, bivaju iznenađeni vidjevši na našim borcima oznake TO i odmah otvaraju vatru. Istovremeno naši borci: Mehmed Husić, Salih Sinanović: Hadžija, Enes Hasanović, Fikret Križevac, Senad Šmigalović, Dževad Ikanović, Ćazim Mujkić, Rašid Tubić, Sadik Cakor i dr. su odgovorili na vatru i tom prilikom smrtno ranili vozača, dok je drugi “beli orao”, iako teško ranjen, uspio baciti bombu na naše borce od koje niko nije ranjen, a on je od zadobijenih rana na putu za bolnicu preminuo.
Borbe za oslobađanje Dubnice i Zolja
Oslobađanjem Prnjavora i Kalesije Centra stvorene su pretpostavke za dalje oslobađanje teritorije i izvršenje odluke Opštinskog štaba TO od 22.5.1992. godine.
Nastavljaju se intenzivne pripreme za oslobađanje zloglasnih agresorskih uporišta u Dubnici i Zoljama.
Tako je 25.5.1992.g. nastavljena borba za oslobađanje Dubnice i Zolja. Jedinice na liniji odbrane u Miljanovcima su u popodnevnim satima ojačane sa jednom četom iz sastava 1. tuzlanskog bataljona, čiji je zadatak bio da učestvuje u napadu za oslobađanje Dubnice.
Takoder, linija odbrane je ojačana sa 2. vodom 1. opštinske čete. Raspored jedinica za napad bio je sljedeći: – četa iz sastava 1. tuzlanskog bataljona, čiji su borci bili iz podrinjskih opština, napadala je pravcem 200 metara južno od magistralnog puta prema Gumari, sa zadatkom da zauzme Gumaru i dalje nastavi čišćenje prema školi u Dubnici, – sjeverno od magistralnog puta napadao je 2. vod 1. opštinske čete, pravcem Glavica-Hrastik-prodavnica u Dubnici sa zadatkom da oslobode selo i nastave dalje čišćenje prema školi u Dubnici, – četa TO Tojšići iz sastava 1. bataljona nalazila se na liniji odbrane u selu Mahmutovići, u gotovosti za napad na pravcu Mahmutovići-Brda, – Miljanovačka četa se nalazila na liniji odbrane, u gotovosti da po zauzimanju Dubnice zaposjedne novu liniju odbrane, – Prnjavorska četa je držala liniju odbrane u Prnjavoru, prema Dubnici, sa zadatkom da napada na pravcu magistralni put – Tešići.
Da bi napad uspio bez većih gubitaka formirane su dvije izviđačke grupe iz sastava tuzlanske jedinice i 1.opštinske čete, čiji je zadatak bio da izvide pravce napada.
Prva grupa 1.opštinske čete na čelu sa Abdulahom Musićem iz G.Petrovica izviđala je pravac Glavica-Hrastik-škola, a druga grupa, iz sastava 1.tuzlanskog bataljona na čelu sa Nedžadom Grabovcem, izviđala je pravac prema Gumari. Poslije izviđanja grupe su se vratile u večernjim satima na položaje gdje su komandiri izviđačkih grupa podnijeli izvještaj.
Za borbenu podršku jedinicama u napadu određena je minobacačka baterija 82 mm sa vatrenog položaja u D.Raincima i minobacački vod 82 mm sa vatrenog položaja u zaseoku Gajevi. Okruženjem Dubnice, kod agresorskih jedinica nastala je panika i strah, te je došlo do dezerterstva i bježanja iz sastava jedinica.
U cilju vraćanja borbenog morala kod svojih jedinica, komanda agresorske vojske traži pomoć u ljudstvu i tehnici. Da bi spriječili dolazak pojačanja iz pravca Priboja preko Stolica, novoizgradenim putem prema Dubnici, Opštinski štab donosi odluku da u rejonu Sjenokosa izvrši zaprječavanje puta i postavi zasjedu. Za izvršenje zadatka određena je četa Okružnog štaba TO Tuzla, ojačana pripadnicima policije i inžinjercima Štaba TO Kalesija.
Nailaskom srpske vojske na zasjedu u rejonu Sjenokosa, došlo je do oružane borbe gdje su agresoru nanešeni gubici u živoj sili i materijalno tehničim sredstvima, a u toj borbi poginuo je naš borac Jasmin Muhić-Muha iz sastava Čete OkŠTO Tuzla. Akcijom je komandovao Salem Hodžič.
Istog dana u 22 h, u prostorijama Opštinskog štaba TO Kalesija, održan je sastanak kome su prisustvovali: Muharem Efendić, Mirsad Gutić, Sead Omerbegović, Ševal Hamzić, Halil Jahić i Esad Čanić. Na sastanku je donešena odluka da se izvrši opšti napad, te da se zauzme Dubnica, a u 24:00 h izvrši spajanje naših snaga na dubničkom mostu kod crkve. Za izvršenje zadatka zaduženi su Halil Jahić i Mehmed Husić.
U zakazano vrijeme na dubnički most u 24:00 h stigao je Mehmed Husić sa komandirom jedinice i obezbjeđenjem, dok je Halil Jahić sa jedinicom bio na polaznoj liniji. U ranim jutarnjim satima, 26.5.1992.g. jedinice iz pravca Miljanovaca su krenule u opšti napad na agresorsko uporište u Dubnici. U napadu koji je munjevito izveden zauzeto je zloglasno agresorsko uporište Dubnica.
U Dubnici je zarobljeno: – samohodna oruđa 90 mm – 3 komada, – minobacača 82 mm i 60 mm – 18 komada, – komandno vozilo – 1 komad, – nekoliko kamiona, – pištolj 7,62 “škorpion” – 7 komada, – razno pješadijsko naoružanje – više cijevi, – velike količine hrane i sanitetskog materijala.”‘)
Ponešene uspjehom, naše snage su nastavile čiščenje teritorije Dubnice, Zolja i srpskih Jajića i uspjele su u rejonu Jajića da se spoje sa našim jedinicama koje su bile u okruženju.
Oslobađanjem Zolja i Jajića obezbjeđeno je nesmetano komuniciranje i snabdjevanje hranom i naoružanjem jedinica Zvornika i Teočaka koje su bile u okruženju.
Oslobađanjem Dubnice, Zolja i Jajića, Opštinski štab TO, koristeći moral naših boraca i paniku u redovima agresora, nareduje dalje oslobadanje Kalesije Sela, Lazarevića i Brda.
U oslobadanju Kalesije Sela 27.05.1992.g. učestvuje 1.opštinska četa, a Lazarevića, Prnjavorska četa. 28.5.1992.g. naše jedinice uspijevaju zauzeti Pogon i Brda gdje je uspostavljena nova linija odbrane: Brda-Hrvači-Grabik-Pogon, duž potoka Bukovica.
Pored navedenih jedinica u oslobađanju sela učestvovali su i dijelovi drugih jeclinica. Uspostavljanjem nove linije odbrane stvorene su pretpostavke za povratak stanovništva svojim kućama, a kod boraca želja za daljim oslobađanjem privremeno zaposjednute teritorije.
U izvođenju borbi 25.5.1992.g. poginuo je borac Seid Sakić. Sutradan, usljed granatiranja Kalesije Centra ranjeni su: načelnik SJB Kalesija – Ismet Mešić i borci, Muaz Bukvarević i Smail Hamzić”.,navodi se u knjizi “Kalesija – priprema i odbrana od agresije 1992.”, autora dr. Seada Omerbegovića i profesora historije rahmetli Halida Tubića.
